BES’te Emeklilik Yatırım Fonları
Bireysel Emeklilik Sisteminde, (BES) katılımcı olarak emekliliğe yönelik katkılarınız menkul kıymet yatırım fonlarına benzer nitelikte olan Emeklilik Yatırım Fonları aracılığıyla yatırıma yönlendirilmektedir. Emeklilik yatırım fonu, emeklilik şirketi tarafından emeklilik sözleşmeniz çerçevesinde alınan ve adınıza Bireysel Emeklilik Sistemi hesaplarında izlenen katkıların, riskin dağıtılması ve inançlı mülkiyet esaslarına göre işletilmesi amacıyla oluşturulan malvarlığıdır. Emeklilik şirketi tarafından kurulur ve portföy yönetim şirketlerince yönetilir. Sadece BES’e giren kişiler tarafından satın alınabilir. Emeklilik yatırım fonlarının türleri, içerdikleri yatırım araçlarına göre mevzuatça belirlenmiştir. Örneğin fonun %80'inden fazlası kamu borçlanma araçlarından oluşuyorsa kamu borçlanma araçları fonu, likit yatırım araçlarından oluşuyorsa likit fon olarak adlandırılır. BES’teki her emeklilik şirketinin mevzuata uygun olarak kurmuş olduğu farklı türde emeklilik yatırım fonları bulunmaktadır. Fon türleri, hisse senedi fonu, borçlanma araçları fonu, katılım fonu, karma fon, para piyasası fonu, kıymetli madenler fonu, endeks fon, fon sepeti fonu, katkı fonu, değişken fon, standart fon ve yaşam döngüsü/hedef fon olarak sıralanabilir.
BES’e girerken katılımcı olarak katkı paylarınızla satın alınacak emeklilik yatırım fonlarını seçersiniz. Bu anlamda, Emeklilik Yatırım Fonu İçeriği çok önemlidir. Doğru fon seçimi, Emeklilik Yatırımlarınızın getirisini arttırabilir.
Emeklilik Yatırım Fonları ve Takasbank
Fon menkul kıymetleri, kişi adına Takasbank’ta saklanmaktadır. e-devlet sistemi üzerinden “Takasbank Bilgilendirme Sistemi” hizmeti ile hesaplarınızdaki mevcut fon değerleri ile birlikte hesaplarınıza aktarılan devlet katkısı tutarlarını da fon adedi ve piyasa değeri cinsinden kontrol edebilirsiniz.
Takasbank’ın saklama hizmeti verdiği para ve sermaye piyasası araçları, kıymetli madenler ile diğer varlıklar dışında kalan varlıkların saklanması konusunda, Takasbank’a dışarıda saklanan varlıklar ve bunların değerleri konusunda gerekli bilgilerin aktarılması veya erişimine olanak tanınması ve fon içtüzüğünde saklayıcı kuruluşa yer verilmesi koşulu ile bir başka saklayıcıdan saklama hizmeti alınabilir.
Emeklilik şirketi varlıkları ile emeklilik yatırım fonu varlıkları ayrıdır. Fon malvarlığı rehin edilemez, portföye ilişkin olarak yapılan işlemler haricinde teminat gösterilemez, üçüncü şahıslar tarafından haczettirilemez ve iflas masasına dâhil edilemez.
Emeklilik Yatırım Fonları ve Katkı Payı
Katkı paylarınız ile satın alınan fon payları size ait Bireysel Emeklilik hesaplarında kayıt altında olup zaman içerisinde katkı payı ödedikçe birikmektedir. Emeklilik Yatırım Fonlarının pay değerleri günlük olarak açıklanmaktadır. Fonun pay değeri, net varlık değerinin dolaşımdaki pay sayısına bölünmesiyle elde edilir. Siz de fonlarınızın birim pay değerini ve hesabınızdaki toplam birikim tutarını günlük olarak takip edebilirsiniz.
Bireysel emeklilik sisteminde emeklilik yatırım fonlarına ilişkin getirilerinin belirlenmesindeki en temel yöntemlerden biri, fonun dönem başı birim fiyatıyla dönem sonu birim fiyatının karşılaştırılmasıdır. Ancak, dönem başı ve dönem sonu fiyatın karşılaştırılması şeklinde yapılan fon fiyatı gelişim analizleri katılımcının birikimlerinin ulaşacağı değer ve elde edilen getirinin belirlenmesinde eksik kalmaktadır. Böyle bir değer artışı sadece dönem başında tüm birikimini toplu olarak BES’te değerlendirmeye başlayıp, dönem içinde hiç katkı payı ödemeden dönem sonunda ayrılan katılımcılar için geçerli bir yöntemdir.
Bireysel emeklilik sisteminde, katılımcıların %95’ine karşılık gelen büyük bir bölümü katkı paylarını aylık olarak ödemektedir. Bu durumda, ortalama bir katılımcı, yılın 12 ayında, 12 değişik fiyattan emeklilik yatırım fonu almaktadır. Sene başında ödenen katkı payı bir yıl boyunca nemalanırken, yılın son ayında ödenen katkı payı sadece bir ay nemalanmaktadır. Bireysel emeklilik Sisteminde getiri, iç verim oranı olarak isimlendirilmekte olup, her ayın sonunda belli bir tutarla fon(lar)a yatırım yapan kişinin, yıl içinde yaptığı tüm yatırımların dönem sonunda ulaştığı toplam anaparayı, dönem sonundaki fon değerine eşitleyen ortalama değer olarak alınmalıdır.
Hem toplam birikimlerinizi ve hem de ödeyeceğiniz katkıları emeklilik yatırım fonları arasında paylaştırabilir, bir sepet oluşturabilirsiniz. Seçimleriniz yaparken emeklilik yatırım fonlarının her birinin içerisindeki yatırım araçlarına göre getiri oranının farklı olabileceğini ve fonların yatırım performansının bu yatırım araçlarına göre günlük olarak belirlendiğini dikkate almalısınız.
